Yurt dışında çalışmış olan Türk vatandaşlarının Türkiye’de emekli olabilmelerine olanak sağlayan en önemli yasal düzenlemelerden biri, yurt dışı borçlanması hakkıdır. Bu hak, sadece Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması imzalanmış ülkelerde çalışanları değil, aynı zamanda herhangi bir anlaşma olmayan ülkelerde yaşamış vatandaşları da kapsamaktadır. Aynı şekilde doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni alarak vatandaşlıktan ayrılanlar da yurt dışındaki belirli sürelerini borçlanma kapsamına alabilirler. Buradaki temel amaç, yurt dışında geçen belirli sürelerin Türkiye’de geçmiş hizmet süresi gibi değerlendirilmesini sağlamaktır.
Borçlanılabilecek süreler; yurt dışında geçen sigortalı çalışma sürelerini, bu çalışmalar arasında veya sonunda yer alan ve her biri için bir yıla kadar olan işsizlik sürelerini ve ev kadını olarak geçirilen dönemleri kapsar. Bu sürelerin Türkiye’de sigorta geçmişine dahil edilebilmesi için bazı temel şartların sağlanması gerekir. En önemlisi, başvuru anında Türk vatandaşı olunması ya da daha önce Türk vatandaşı olup çıkma izniyle ayrılmış olmak gerekir. Ayrıca borçlanma kapsamındaki sürelerin belgelendirilmesi ve SGK’ya yazılı başvuru yapılması şarttır.
SGK danışmanlık hizmeti sunarken sıkça karşılaştığım konulardan biri de bu sürecin teknik detayları nedeniyle vatandaşların süreci eksik ya da hatalı yürütmesidir. Oysaki şartlar net: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, yurt dışında borçlanmaya esas süreye sahip olmak, bu süreleri resmî belgelerle kanıtlamak ve yazılı talepte bulunmak gerekir. Vefat eden sigortalılar için yapılacak borçlanma başvurularında ise, başvuruyu yapan hak sahibinin başvuru tarihinde Türk vatandaşı olması yeterlidir; sigortalının borçlanılmak istenilen dönemdeki vatandaşlığı dikkate alınmaz. Ayrıca hâlen yurt dışında yaşayıp o ülkenin vatandaşlığını sürdüren kişiler de yurt dışı borçlanması yapabilir.
SGK uzmanı olarak yurt dışı borçlanmalarında karşılaştığım en kritik nokta, eksik bilgi nedeniyle avantajlı olan sürelerin gözden kaçması veya başvurunun hatalı planlanmasıdır. 3201 sayılı kanuna göre yürütülen bu işlemlerde detaylara hâkim olmak, süreci doğru ve hızlı şekilde tamamlamak açısından büyük önem taşır. Her borçlanma, kişisel sigorta geçmişine göre ayrı ayrı değerlendirilmeli, belgeler eksiksiz hazırlanmalı ve hangi sigorta statüsünden borçlanmanın daha avantajlı olacağı mutlaka analiz edilmelidir.
Yurt dışı borçlanması sayesinde uzun yıllar yurt dışında yaşamış ya da çalışmış olan vatandaşlarımız, Türkiye’de sosyal güvenlik sistemine dahil olarak emeklilik hakkı elde edebilirler. Doğru adımlarla planlandığında, bu süreç hem maddi açıdan avantaj sağlar hem de zaman kaybının önüne geçer. Sosyal güvenlik danışmanlığı kapsamında sunulan rehberlik desteği, tüm bu süreci güvenli bir zemine oturtur.