İsteğe Bağlı Sigortalılık, Türkiye’de yaşayan veya Türkiye’de ikamet ederken sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarının, sosyal güvence kapsamında yer alabilmesi amacıyla kendi istekleriyle prim ödeyerek sigortalı olabilmesini sağlayan bir uygulamadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde tanımlanan bu hak, sosyal güvenlik kapsamı dışında kalan bireylerin sisteme gönüllü olarak katılmasına olanak tanır. İsteğe bağlı sigorta, aynı zamanda bireyin emekliliğe yönelik prim günü biriktirmesini ve sağlık hizmetlerinden faydalanmasını da sağlar.
Sistemin amacı, çalışmayan, eksik günle çalışan veya sosyal güvencesi olmayan bireylerin hak kaybı yaşamadan sosyal güvenlik çatısı altında bulunmalarını sağlamaktır.
Kimler İsteğe Bağlı Sigortalı Olabilir?
Aşağıdaki şartları taşıyan bireyler isteğe bağlı sigortalı olabilir:
18 yaşını doldurmuş olmak,
Zorunlu sigorta kapsamında sigortalı olmamak (aylık 30 gün ve tam zamanlı çalışmamak),
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemine tabi olarak malullük veya yaşlılık aylığı almıyor olmak,
Türkiye’de ikamet etmek (yurtdışında yaşayanlar için ikamet ettikleri ülke ile Türkiye arasında sosyal güvenlik sözleşmesi olmamalıdır).
Ayrıca, Kanunun yürürlüğe girmesinden önce isteğe bağlı sigortaya kayıtlı olan bireylerin hakları da korunmakta, yeni bir başvuru yapmadan sigortalılıkları devam etmektedir.
İsteğe bağlı sigorta sistemi, özellikle ev hanımları, eksik günle çalışanlar, serbest çalışanlar, sanatçılar, çiftçiler ve yurtdışındaki Türk vatandaşları tarafından yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olacak kişiler için başvuru süreci şu şekildedir:
“İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” doldurulur. Bu belge Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer almaktadır.
Form, ikamet edilen yerdeki SGK İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine teslim edilir.
Alternatif olarak, e-Devlet sistemi üzerinden online başvuru yapılabilir.
Tekrar sigortalı olmak isteyen kişiler için ise yalnızca bir talep dilekçesi vermek yeterlidir. Başvuru işlemleri sırasında herhangi bir ücret talep edilmez ve işlemler kısa sürede sonuçlandırılır.
İsteğe Bağlı Sigorta Ne Zaman Başlar?
Başvuru yapıldıktan sonra sigortalılık, başvurunun Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihin ertesi günü başlar.
Bu tarih sigortalılık başlangıcı kabul edilir ve o günden itibaren prim ödemesi yapılabilir. Bu nedenle başvuru tarihi önemlidir ve planlama buna göre yapılmalıdır.
Ayrıca sigortalılığın başlama tarihi ile birlikte sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı da düzenli ödeme yapılması şartıyla doğar.
Prim Tutarları ve Ödeme Şartları
İsteğe bağlı sigorta primi, sigortalı tarafından beyan edilen günlük kazanç tutarı esas alınarak hesaplanır. Prime esas kazanç, günlük alt ve üst sınırlar arasında olmalıdır.
Prim oranı %32’dir ve bu oran ikiye ayrılır:
%20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi,
%12’si genel sağlık sigortası primidir.
📌2025 yılı itibariyle prime esas günlük kazanç alt sınırından kazanç beyan eden bir sigortalının aylık prim ödemesi 8.321,76 TL‘dir.
Primler her ay düzenli olarak ödenmelidir. Ait olduğu ayın primini en geç 12 ay içinde ödemeyen kişilerin, o aya ait hizmeti silinir ve borç ödeme hakkı da ortadan kalkar. Bu da emeklilik sürecinde prim günü eksikliği anlamına gelir.
Sigortalılığın Sona Erme Durumları
İsteğe bağlı sigortalılık şu hallerde sona erer:
Kişinin, sigortalılığı sonlandırmak istemesi hâlinde, primi ödenmiş son günü takip eden günden itibaren,
Emeklilik aylığı başvurusu yapanların, aylığa hak kazanmış olmaları koşuluyla talep tarihinden itibaren,
Vefat durumunda ise ölüm tarihinden itibaren.
Bunun dışında zorunlu sigortalı olarak bir işe başlanması da isteğe bağlı sigortalılığı sona erdirir. Bu nedenle sistemden çıkış yapılmadan önce prim günleri ve sağlık güvencesi planlaması dikkatle yapılmalıdır.
Sigortalılık Statüsü Açısından Değerlendirme
1 Ekim 2008 sonrasında isteğe bağlı sigortalı olanlar ile daha önceki kanunlara göre isteğe bağlı sigorta ödeyenlerin bu süreleri, 5510 sayılı Kanun’un 4/b (Bağ-Kur) kapsamında değerlendirilir.
Yani kişi prim ödedikçe hizmet süresi Bağ-Kur statüsüne işlenir. Bu durum, emeklilik şartlarını doğrudan etkiler. Örneğin:
SSK emekliliği için 7200 gün yeterliyken,
Bağ-Kur emekliliği için 9000 gün gereklidir.
Bu nedenle isteğe bağlı sigorta sistemiyle emekli olmak isteyen bireylerin, hizmet dökümlerini profesyonel şekilde analiz ettirmeleri önerilir.
Sık Sorulan Sorular
İsteğe bağlı sigortalı olarak sağlık hizmetlerinden yararlanabilir miyim?
Evet, prim ödemesi düzenli yapıldığında genel sağlık sigortası kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.
Prim ödemesini unuttum, geçmiş ayı ödeyebilir miyim?
Hayır. Ait olduğu ayın primi 12 ay içinde ödenmezse, o ay için ödeme hakkı kaybolur ve hizmet süresi sayılmaz.
Emekliliğe etkisi nasıl olur?
İsteğe bağlı sigortalılık Bağ-Kur (4/b) kapsamında sayıldığından, buna göre yaş ve prim günü şartı uygulanır. Hizmet birleşimi durumunda son 7 yıl kuralı geçerlidir.
E-Devlet üzerinden başvuru yapabilir miyim?
Evet. SGK hizmetleri sekmesinden “İsteğe Bağlı Sigorta Başvurusu” menüsü üzerinden kolayca başvuru yapılabilir.
Profesyonel Danışmanlık Hizmeti
İsteğe bağlı sigortalılık sürecinde en doğru kararı verebilmek, prim günlerinizi etkin şekilde planlayabilmek, emeklilik ve sağlık güvencenizi kayıpsız şekilde sürdürebilmek için profesyonel destek büyük önem taşır.
Hizmet dökümünüzün analizi, emeklilik yaş ve prim hesaplaması, SGK başvuru ve takibi gibi konularda bireysel danışmanlık alarak yasal haklarınızı daha sağlıklı bir şekilde kullanabilirsiniz.
Tarafımla kolaylıkla iletişime geçerek, isteğe bağlı sigorta ve diğer sosyal güvenlik konularında profesyonel danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
